Salpeter

Wat is salpeter?

Salpeter wordt ook wel kaliumnitraat genoemd. Als we letterlijk uit het Latijn gaan vertalen, betekent dat steenzout. Die naam komt niet uit de lucht gevallen: de materie bestaat uit verschillende minerale zouten die in vocht aanwezig zijn.

Salpeter vormt zich als je al een poosje met een vochtprobleem zit. Als er lange tijd (grond)water in je muren zit, raakt de muur volledig verzadigd. Dan ontstaat soms een chemische reactie die zorgt voor witte aanslag. Hoe dat komt? In het vocht zitten chemicaliën als ammoniak en nitraatbacteriën. Die reageren op het kaliumcarbonaat dat in voeg- en metselwerk zit. Wanneer al die chemische stoffen aan het muuroppervlak in contact komen met zuurstof, dan krijg je kaliumnitraat dat zich afzet tegen de muur.

Wie niet ver van verontreinigde grond woont, heeft de grootste kans last te krijgen van salpeter. In dergelijke grond zitten natuurlijk heel wat meer chemicaliën dan normaal, waardoor ook het bodemwater besmet wordt met onder andere ammoniak. Als je dan problemen krijgt met pakweg opstijgend vocht, komen die chemische stoffen in je muren terecht. Door die extra chemicaliën wordt steenzout veel vlugger gevormd dan anders.

Ben je 100 procent zeker dat de bodem in jouw buurt schoon is? Of heb je last van een vochtprobleem dat niets met grondwater te maken heeft, zoals doorslaand vocht? Denk dan niet dat je ontsnapt aan salpeter. Ook regenwater bevat de chemicaliën die de steenzout nodig heeft om te ontwikkelen. Het fenomeen komt misschien minder vlug voor dan bij een verontreinigde bodem, maar duikt vroeg of laat toch op.

Hoe herken je salpeter?

Salpeter is witte (soms grijzige) waas of aanslag op bakstenen, betonnen muren en betonblokken. Het komt zowel binnen- als buitenhuis voor. Verwar het fenomeen niet met witte schimmel, waar het wel iets van weg geeft. Dat is een probleem dat een volledig andere aanpak vergt. Check ook of het niet over hygroscopische zouten gaat. Kaliumnitraat komt meestal voor op gevelsteen, binnenmuren en de kelder. Maar het kan zich evengoed op je vloer vormen.

Heb je alles gecontroleerd en ben je zeker dat je met salpeter zit? Dan schiet je maar beter in actie. Steenzout is geen fijne gast in huis. Niet dat het echt gevaarlijk is, maar er hangen wel vervelende gevolgen aan vast.

• Salpeter ontsiert je muren met lelijke vlekken.
• Steenzout bevat – een hele verrassing – zout. Een kenmerk van die materie is dat het water aantrekt. Dat dan weer voor meer salpeter zorgt. Dat dan weer voor meer … enfin, je belandt in een vicieuze cirkel.
• Niet alleen het metsel- en voegwerk gaat langzaam kapot aan het kaliumnitraat, ook het behang en pleisterwerk is dat niet meer. Rottend hout, afbrokkelende pleister, poreus gesteente, afbladderende verf, loskomend behang, noem maar op. Allemaal zijn het gevolgen van het zout. Je bent wel even bezig met de herstellingswerken. Zeker als de dragende structuur van je huis beschadigd geraakt, mag je diep in je geldzak tasten./
• Waar steenzout is, is een serieus vochtprobleem. En waar een serieus vochtprobleem is, zijn … ongedierte, schimmels en zwammen. Die laatste twee zijn zowat nóg schadelijker dan salpeter, zowel voor je woning als voor je gezondheid. Je krijgt algauw last van je luchtwegen, van allergieën, huidirritatie, vermoeidheid, enzovoort. Sowieso pak je een dergelijk probleem best zo vlug mogelijk aan. Anders zijn de gevolgen niet te overzien.

Hoe bestrijd je salpeter?

Steenzout efficiënt bestrijden, laat je best aan een expert over. Zeker als je met serieus wat van de witte aanslag zit. Een professional weet precies wat er aan de hand is en wat hem of haar te doen staat. De locatie van het kaliumnitraat is daarbij van belang. Vaak zijn andere methodes nodig afhankelijk van de plaats. Moet de salpeter van de gevelsteen of de binnenmuur gehaald worden? Misschien zit het in de kelder? Of op de vloer? Dan zijn allerlei andere technieken nodig. Ook van hoeveel steenzout precies sprake is, speelt een rol.

Valt de hoeveelheid salpeter eigenlijk wel mee? Dan kan je het klusje gerust zelf klaren. In heel wat doe-het-zelf-winkels vind je vloeibare producten die de witte waas weghalen en verdere verspreiding voorkomen.

Hoe begin je aan de behandeling?

1. Trek handschoenen aan en zet een veiligheidsbril op. Het kan geen kwaad om lange mouwen en gezichtsbescherming te dragen. Zo hou je salpeterzuur op afstand.
2. Schuif alle meubelen aan de kant. Bedek ze tijdens de klus of zet ze ergens anders. Haal dan alle behang en verf van de muur.
3. Verwijder de salpeteraanslag zo grondig mogelijk.
4. Borstel de muur in met het product, spoel de muur heel goed af en laat een paar weken drogen.

Vergis je niet: door de aanslag te verwijderen, los je vochtprobleem niet op. Ook al haal je de salpeter zelf weg, het is geen slecht idee toch een vakman of -vrouw om advies te vragen. Die kan namelijk met zekerheid zeggen met welk soort probleem je zit. Meestal zal het gaan om opstijgend of doorslaand vocht, of misschien zit je met teveel water in de kelder. Wat het ook zij, de expert kan je helpen de meest duurzame oplossing te kiezen. Zo bescherm je je huis voor erger en komt die vervelende salpeteraanslag niet meer terug.